قوانین و نحوه دریافت گواهی انحصار وراثت  + آموزش سامانه

انحصار وراثت و فرآیند مربوط به آن یکی از مهم ترین کارهایی است که ورثه متوفی، (به خصوص اگر مال و ترکه زیادی داشته باشد) انجام می دهند. در مواردی که وارثان یکدیگر را قبول دارند و به هم اعتماد می کنند، اغلب انحصار ورثه بدون مشکل خاصی جلو می رود و به سرعت انجام می گیرد.

اما در بسیاری موارد نیز ورثه بر سر تقسیم ارث به اختلافاتی جدی برخورد می کنند و در صورت نبود بهترین وکیل با تجربه، احتمال دارد روند انحصار ورثه سالها طول بکشد و حی شاید در آخر هیچ صلحی برقرار نشود. تیم وکلای انحصار وراثت «اکرم بهشتی» با تجربه حل و فصل پرونده های متعدد در خصوص این موضوع، می توانند بهترین مشاوره حقوقی را به شما بدهند. اما قبل از هر چیری بیایید کمی درباره انحصار وراثت و مراحل و مدارک و دیگر ابعاد آن صحبت کنیم.

انحصار وراثت

فوت یا مرگ فردی باعث به وجود آمدن آثار حقوقی متعدد می‌شود. از جمله این آثار، انتقال اموال و دارایی‌های فرد متوفی به ورثه‌اش است. این‌گونه که ممکن است فرد متوفی قبل از فوت خود وصیتی داشته باشد که در آن مشخص شده است که پس از پرداخت دیون و بدهی‌های وی، باقی‌مانده اموال باید براساس قوانین ارث که در قانون مدنی ذکر شده‌اند، میان ورثه وی تقسیم شود. بنابراین وراثت ممکن است به طور طبیعی یا بر اساس وصیت انجام شود.

گواهی انحصار وراثت، یک سند قانونی است که به وراثان، بدون داشتن آن، اجازه‌ی ارائه درخواست در هیچ یک از نهادها و سازمان‌های دولتی را نمی‌دهد. در این گواهی، اشخاص وراث متوفی و میزان سهم هر فرد در ارث برداری مشخص می‌شود. هدف انحصار وراثت، جلوگیری از سوء استفاده و ضایع شدن حقوق وراث است. مراحل قانونی حصر وراثت به دلیل این است که هیچ کس از میراث متوفی سو استفاده نکند و هیچ کس از حقوق وراث ضایع نشود. اگر هر کسی از ارث متوفی ادعای حق دارد، می‌تواند از طریق قضاوت و دادگاه‌ها حق خود را ثابت کند.

وراثت دارایی‌های متوفی می‌تواند به دو صورت حصر محدود و نامحدود صورت پذیرد. اگر ارزش دارایی‌های متوفی کمتر از ۳ میلیون تومان باشد، حصر محدود کفایت می‌کند. اما در صورتی که ارزش آن بیشتر از ۳ میلیون تومان باشد و بخواهید آن‌ها را به فروش برسانید، باید گواهی نامحدود دریافت کنید. این دو گواهی هزینه‌ای یکسان دارند، اما زمان اخذ آن‌ها متفاوت است. برای دریافت گواهی نامحدود، باید آگهی در روزنامه منتشر شود تا دولت مطمئن شود که وراثت دیگری به جز متقاضیان وجود ندارد. به همین دلیل، اخذ گواهی نامحدود زمان بیشتری نیاز دارد.

تقسیم ارث متوفی باید با رعایت قواعد و مقرراتی که در قانون مدنی تعریف شده‌اند، انجام شود. در واقع، تمام بازماندگان متوفی از او ارث نمی‌برند و فقط افرادی که در طبقات و درجات ارث تعیین شده‌اند، می‌توانند از اموال و دارایی‌های او بهره‌مند شوند. به عبارت دیگر، با توجه به اولویت و نزدیکی به متوفی، اولین طبقه از ورثه‌ها، ارث را به دست می‌آورند و در صورت وجود وراث در طبقات نزدیک‌تر، ورثه‌های طبقات بعدی محروم خواهند شد.

برای انحصار وراثت کجا برویم

اولین مرحله برای انحصار وراثت، تهیه مدارک لازم است. برای تهیه استشهادیه محضری، ورثه باید فرم مربوط به استشهادیه را در دفاتر اسناد رسمی پر کرده و به امضای سه شاهد نیز نیاز دارد. پس از گواهی شدن فرم استشهادیه توسط دفتر اسناد رسمی، ورثه می‌توانند به دفتر الکترونیک خدمات قضایی مراجعه کنند و دادخواست صدور گواهی انحصار وراثت را ارائه دهند.

مراحل گام به گام انحصار وراثت

در صورتی که فردی درگذشته باشد و وصیتی را اعلام کرده باشد، ابتدا باید به اجرای وصیت او پرداخته شود و پس از آن، مراحل تقسیم ارث آغاز خواهد شد. با این حال، بر اساس قوانین قانون مدنی، وصیتی که بیشتر از یک سوم از کل دارایی های فرد درگذشته را به نفع دیگران وصیت کند، معتبر نخواهد بود. به عبارت دیگر، فقط تا مقدار یک سوم اموال و دارایی می تواند به دیگران وصیت کند و اگر وصیت بیشتر از این مقدار باشد، وراث می توانند به آن عمل نکنند و یا فقط به میزان یک سوم اموال به آن عمل کنند.

در کل، روند انحصار وراثت به این صورت است که یکی از ورثه باید در ابتدا مدارک لازم برای انحصار وراثت را جمع آوری کند، مانند گواهی فوت و استشهادیه مربوط به آن، و دادخواست انحصار وراثت را به مرجع صالح، به عنوان مثال شوای حل اختلاف، ارائه دهد تا پس از صدور گواهی انحصار وراثت، مراحل تقسیم ارث متوفی میان ورثه، انجام شود.

یکی از مراحل مهم قبل از رفتن به دفتر خدمات قضایی برای انحصار وراثت، تهیه گواهی فوت متوفی است که به عنوان ضمیمه دادخواست انحصار وراثت باید به شورای حل اختلاف تقدیم شود. در حال حاضر، به خوشبختی، نیازی به حضور حضوری در نهادهای مربوطه مانند ثبت احوال برای دریافت گواهی فوت نیست و متقاضیان می‌توانند با مراجعه به وب‌سایت death.sabteahval.ir، گواهی فوت را دریافت کنند.

مرحله ای دیگر قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی برای انجام انحصار وراثت، تهیه استشهادیه ای در خصوص اثبات منحصر بودن ورثه به افراد معرفی شده است. برای تهیه این استشهادیه، متقاضی باید با معرفی دو نفر شاهد، آن را در دفتر خانه های اسناد رسمی تنظیم کند. فرم مربوط به استشهادیه برای درخواست گواهی انحصار وراثت، از طریق دفتر اسناد رسمی در دسترس است.

برای درخواست گواهی انحصار وراثت، ابتدا متقاضی باید گواهی فوت متوفی و استشهادیه انحصار وراثت را تهیه کند. سپس به یکی از دفاتر خدمات قضایی مراجعه کرده و دادخواست گواهی انحصار وراثت را تنظیم کند. این درخواست فقط برای یک نفر از ورثه لازم است و نیازی به تمامی ورثه‌ها برای این درخواست نیست. همچنین نیازی به رضایت تمامی وراث نیست و کافی است تنها یک نفر از ورثه، این درخواست را ارائه دهد.

برای انجام انحصار وراثت در دفتر خدمات قضایی، متقاضی باید مدارک مورد نیاز را ارائه کند. این مدارک شامل شناسنامه و کارت ملی متوفی، شناسنامه و کارت ملی وراث، و گواهی فوت متوفی است. همچنین، در صورت وجود، سند ازدواج و وصیت نامه متوفی نیز باید به عنوان مدارک لازم به دادخواست انحصار وراثت ضمیمه شوند. پس از جمع آوری این مدارک، دادخواست انحصار وراثت به شورای حل اختلاف ارائه می‌شود.

فرایند انحصار وراثت در شورای حل اختلاف به صورت زیر است: ابتدا متقاضیان انحصار وراثت باید مدارک خود را به شورا ارائه دهند. سپس شورا این مدارک را بررسی کرده و پس از تایید ، موضوع را در روزنامه منتشر می‌کند تا اگر شخص دیگری ادعای ارث در خصوص متوفی را دارا باشد، خود را معرفی کند. بعد از گذشت یک ماه از انتشار آگهی، شورا گواهی انحصار وراثت را صادر می‌کند.

تمامی این مراحل را وکیل نیز می تواند طی کند و به دلیلی تجربه و تخصصی که دارد، چه بسا بسیار سریع تر و راحت تر شما انحصار ورثه را به سرانجام برساند. اگر به دنبال یک وکیل ارزان در اصفهان و تهران در این زمینه هستید، با تیم وکلای «اکرم بهشتی» وقت مشاوره بگیرید.

بعد از انحصار وراثت چه باید کرد

پس از اخذ گواهی انحصار وراثت، وراثان متوفی می‌توانند به دو روش اموال را تقسیم کنند. در صورتی که وراثان به توافق رسیده و هیچ اختلافی بین آن‌ها وجود نداشته باشد، می‌توانند پس از پرداخت مالیات بر ارث، موجودی باقی‌مانده از دارایی‌های متوفی را تقسیم کنند.

اما در صورتی که بین وراثان نزاعی وجود داشته باشد، باید درخواست تقسیم ترکه را آماده کرده و به مراجع ذی‌صلاح ارائه دهند. در این شرایط، قانون برای تقسیم اموال بین وراثان متوفی اقدام خواهد کرد.

مدت زمان انحصار وراثت بعد از فوت

قانوناً، هیچ مهلت محدودی برای انحصار وراثت وجود ندارد و ورثه‌ها می‌توانند در هر زمانی که مایل هستند، درخواست صدور گواهی ارث را ارائه دهند. با این حال، باید به یاد داشت که وراثان برای مدت یک سال پس از تاریخ فوت فرصت دارند تا اظهارنامه مالیات بر ارث خود را به اداره مالیاتی ارائه کنند.

از کجا بفهمیم انحصار وراثت شده

پس از ارائه مدارک لازم به مراجع قضایی و طی شدن زمان لازم برای انحصار وراثت، نتیجه آن از طریق مرجع قانونی به صورت حضوری یا اینترنتی قابل پیگیری است.

نحوه انحصار وراثت پدر

در قانون ایران، تقسیم ارث یا همان سهم الارث وارثان از پدر بر اساس مقررات اسلامی صورت می‌گیرد. بر اساس این قانون، در ابتدا همسر متوفی یک هشتم از کل اموال وی را به ارث می‌برد. البته در صورتی که متوفی فرزند نداشته باشد، سهم زن از مال وی یک چهارم می‌شود. پس از همسر، پدر و مادر متوفی، در صورتی که زنده باشند، هر کدام یک ششم از ترکه متوفی را به ارث می‌برند. سهم بقیه از مال متوفی بین فرزندان وارث تقسیم می‌شود. در این مورد، سهم هر پسر دو برابر سهم هر دختر از مال وی خواهد بود. به عبارت دیگر، تقسیم ترکه پدر بین فرزندان به نسبت دو به یک بین پسر و دختر صورت می‌گیرد.

آیا انحصار وراثت اجباری است

انجام امور مرتبط با تقسیم ارث بین وراث بدون دریافت گواهی حصر وراثت امکان پذیر نیست. به همین دلیل، در صورتی که وراث تصمیم به تقسیم اموال متوفی (شامل اموال منقول و غیرمنقول) دارند، اخذ گواهی حصر وراثت از ضروریات لازم برای آنان است.

تفاوت حصر وراثت با انحصار وراثت

باید توجه داشت که در درخواست حصر وراثت یا انحصار وراثت، تفاوتی وجود ندارد زیرا هر دو عنوان مشابهی دارند و در عمل رویه قضایی هر دو یکسان است.

دریافت مجدد گواهی انحصار وراثت

برای دریافت گواهی المثنی انحصار وراثت، ورثه‌ها باید به شورای حل اختلافی که گواهی اولیه را صادر کرده است مراجعه کنند. پس از رسیدن به محل اقامت آخرین متوفی، هر یک از ورثه‌ها یا ذینفعان می‌توانند درخواست صدور کپی مشابه اصل گواهی انحصار وراثت را ارائه دهند.

آموزش سامانه انحصار وراثت

در حال حاضر، یک سامانه اختصاصی با نام “سایت انحصار وراثت اینترنتی” برای انجام تمامی مراحل انحصار وراثت به شکل آنلاین و بدون نیاز به حضور فیزیکی در دسترس نیست. با این حال، وراثان می توانند از طریق سامانه هایی مانند “سامانه ثنا”، “سامانه اینترنتی درخواست گواهی فوت” و “سامانه عدل ایران”، مدارک و هزینه های لازم برای ورود به سامانه غیر حضوری تقسیم ارث را ارائه داده و برخی از مراحل انحصار وراثت را به صورت آنلاین و بدون نیاز به حضور فیزیکی، انجام دهند.